Իրականությունը Legatum-ի ինդեքսի մասին․ վարչապետը ներկայացրել է թերի և ոչ ճշգրիտ տվյալներ

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նոյեմբերի 27-ին ֆեյսբուքյան գրառմամբ հայտնել էր, որ Հայաստանը 2019 թվականին Legatum Prosperity Index-ի բարգավաճման ինդեքսում զբաղեցրել է 61-րդ տեղը՝ նախորդ տարվա համեմատ բարելավելով իր դիրքը 27 կետով:

Նիկոլ Փաշինյանը նաև գրել էր, որ բրիտանական Legatum Prosperity Index-ում Հայաստանն առաջ է անցել հետխորհրդային բոլոր պետություններից, բացառությամբ Բալթյան երկրների և Վրաստանի:

«Հայաստանը զբաղեցրել է 61-րդ տեղը՝ նախորդ տարվա համեմատ բարելավելով իր դիրքը 27 կետով: Տարածաշրջանի երկրներից Վրաստանը 53-րդ տեղում է, Ռուսաստանը՝ 74, Թուրքիան՝ 91, Ադրբեջանը՝ 92, Իրանը՝ 119։ Վարկանիշի հեղինակները երկրները համեմատում են ինը չափանիշներով՝ տնտեսական զարգացման մակարդակը, բիզնես միջավայրը, պետական կառավարման արդյունավետությունը, կրթության մակարդակը, առողջապահությունը, անվտանգությունը և անձնական ազատությունը, ինչպես նաև սոցիալական կապիտալի և շրջակա միջավայրի զարգացման չափանիշները»,- գրել էր վարչապետը:

Նույն օրը՝ ավելի ուշ, թեմային անդրադարձել էր Հայաստանի Հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը: Նա հայտնել էր, որ վարչապետի ներկայացրած տվյալները չեն համապատասխանում իրականությանը. 

«Չգիտեմ, թե հերթական սուտը գրելիս ինչի՞ վրա է իր հույսը դնում Նիկոլը, բայց տխրեցնեմ իրեն. նման զեկույցները բնօրինակով և ամբողջությամբ կարդացող մարդիկ դեռ կան Հայաստանում: Եվ ուրեմն, իրականում մեր երկրի դիրքերը իրոք բարելավվել են, սակայն ոչ թե 27 կետով, ինչպես գրել է Փաշինյանը, այլ 7: Նախորդ տարվա նմանատիպ հետազոտության մեջ Հայաստանը գրավում էր 68-րդ տեղը: Թողնում եմ մի կողմ իր գրառման այլ սխալները, օրինակ՝ «վարկանիշի հեղինակները երկրները համեմատում են ինը չափանիշներով», իսկ իրականում վարկանիշը կազմվում է 12 չափանիշների հիման վրա»,- գրել էր Աշոտյանը:

«Փաստերի ստուգման հարթակը» որոշեց ստուգել, թե արդյո՞ք Նիկոլ Փաշինյանի և Արմեն Աշոտյանի հայտարարությունները համապատասխանում են իրականությանը, թե՞ ոչ:

Նշենք, որ «Լեգատում ինստիտուտն» անկախ կրթական բարեգործական կազմակերպություն է, որն իր գործունեությունն իրականացնում է Մեծ Բրիտանիայում: Ինստիտուտի նպատակը հանրային կրթության առաջխաղացումն է:

Ամեն տարի ինստիտուտը ներկայացնում է բարգավաճման ինդեքս, որը չափում է բարեկեցությունը 167 երկրների շրջանում՝ ըստ նյութական հարստության և կյանքը գոհացուցիչ դարձնող այլ գործոնների: 

Նոյեմբերի 25-ին ինստիտուտը հրապարակել է 2019 թվականի զեկույցը: 

Legatum ինստիտուտի պաշտոնական կայքում զեկույցները զետեղված են ըստ տարիների: Այսպես՝ 2018 թվականի զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը զբաղեցնում էր 88-րդ հորիզոնականը: 2019 թվականի զեկույցում նշված է, որ Հայաստանը գտնվում է 61-րդ հորիզոնականում:  

Սակայն համեմատելով 2018 թվականի և 2019 թվականի չափանիշները՝ նկատում ենք, որ վերջին զեկույցը կազմելիս տեղի է ունեցել մեթոդաբանության փոփոխություն: Ի տարբերություն նախորդ տարիների՝ 2019-ին հաշվի են առնվել 12 ցուցանիշներ՝ նախորդ տարիների 9-ի համեմատ: Այդ մասին նշված է 2019 թվականի զեկույցի մեթոդաբանության բաժնում: 

Բացի դա, ինստիտուտն առանձին փաստաթղթով ներկայացրել է նախորդ տարիների արդյունքները 167 երկրի համար՝ 2009 թվականից ի վեր՝ հաշվարկված նոր մեթոդաբանությամբ։ Ըստ վերահաշվարկի՝ Հայաստանը 2018 թվականին զբաղեցրել է 68-րդ հորիզոնականը, իսկ 2019-ին՝ 61-րդ:

Ինչ վերաբերում է չափանիշներին, ապա 2019 թվականից սկսած՝ փոխվել է ոչ միայն դրանց քանակը: Օրինակ՝ եթե 2018 թվականին 9 չափանիշների թվում էր «բիզնես միջավայրը», ապա այս տարի դա բացակայում է: Նոր չափանիշների թվում են կյանքի պայմանները, ներդրումների միջավայրը, գործարար միջավայրը, շուկայի հասանելիությունը և ենթակառուցվածքները (market access and infrastructure): 

Այսպիսով, Նիկոլ Փաշինյանի՝ նոյեմբերի 27-ին արած ֆեյսբուքյան գրառումն այն մասին, որ ըստ Legatum ինստիտուտի զեկույցի՝ բարգավաճման ինդեքսով Հայաստանը նախորդ տարվա համեմատ բարելավել է իր դիրքը 27 կետով, լիարժեքորեն չի համապատասխանում իրականությանը, քանի որ տեղի է ունեցել մեթոդաբանության փոփոխություն, և Փաշինյանը համադրում է նոր մեթոդաբանությամբ գրանցված ցուցանիշը հնի հետ: 

Վարչապետի պնդումը, թե վարկանիշի հեղինակները երկրները համեմատում են ինը չափանիշներով, նույնպես ճիշտ չէ, քանի որ 2019 թվականից սկսած՝ Legatum ինստիտուտը բարգավաճման աղյուսակը կազմելիս հաշվի է առնում 12 չափանիշ: 

Լուսինե Ոսկանյան