Փաշինյանի՝ Մարսելում առանձնատուն գնելու մասին լուրը կեղծ է, այն տարածող կայքը՝ անհայտ

Վերջին երկու օրերի ընթացքում հայաստանյան լրատվամիջոցներում ու սոցիալական ցանցերում տարածվում է մի տեղեկություն, թե իբր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ֆրանսիական Մարսել քաղաքում «շքեղ առանձնատուն» է գնել՝ 3.1 մլն եվրոյով։ Ֆրանսալեզու հոդվածում, մասնավորապես, նշվում է․ «ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, ըստ լուրերի, 3.1 միլիոն եվրո արժողությամբ շքեղ առանձնատուն է գնել Մարսելում»։ 

Հոդվածում շարունակվում է ենթադրությունների շարքը ու նշվում է, որ «Ֆրանսիական զարգացման գործակալության (AFD) և Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի (CCAF) միջոցները, հնարավոր է, անօրինական կերպով ուղղվել են ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի անձնական օգտագործմանը»։ Նաև նշվում է, որ Փաշինյանին Մարսելում տուն գնելու համար «հնարավոր է նպաստել է» Մարսելի քաղաքապետ Բենուա Պայանը։

«Փաստերի ստուգման հարթակը» ստուգել է այս տեղեկության տարածման աղբյուրը, բովանդակությունը և պարզել, որ այն փաստահեն չէ, հիմնված է ենթադրությունների վրա, հետևաբար՝ կեղծ է, իսկ տարածող կայքը՝ անհայտ։ 

Այս ապատեղեկատվությունն ակտիվորեն տարածվել է հայաստանյան լրատվամիջոցներում՝ azg.am (1), yerkir.am (2), panorama.am (3), kentron.am (4): Pastinfo.am-ը, իր հերթին, արտատպել է նյութը, սակայն հարցական վերնագրով, իսկ yerevan.today-ը նախ հրապարակել է նյութը, այնուհետև հեռացրել։

Հոդվածի հիմքում ենթադրությունն է

Նախ, հոդվածի բովանդակության մասին․ այն հիմնված է բացառապես ենթադրությունների վրա, ընթերցողին չեն ներկայացվել փաստեր, հոդվածում մատնանշվող կազմակերպությունների ուսումնասիրություններ, իսկ Մարսելի քաղաքապետի հետ մտերմությունը հիմնավորվում է վերջերս կառավարությունում նրան ընդունելու փաստով։ Ի դեպ, Մարսելի քաղաքապետը Հայաստան այցելել է մայիսի սկզբին, մայիսի 5-ին նրան ընդունել է Փաշինյանը։ Բենուա Պայանը վարչապետին նվեր է տվել, որի մասին տվյալներ Փաշինյանը ներկայացրել է իր հայտարարագրում։ 

Հոդվածում նշվող Զարգացման ֆրանսիական գործակալությունը (AFD) 2020-2024 թվականներին աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանի հարկային վարչարարության բարելավմանը։ Հայաստանում այս գործակալությունը սկսել է աշխատել 2013 թվականից, ունի սեփական գրասենյակը Երևանում և ըստ իրենց պաշտոնական կայքի՝ այժմ էլ Հայաստանում ընթացքում գտնվող ծրագրեր ունեն։ 

Արտապատկերումը՝ AFD-ի պաշտոնական կայքից։ 

«Հայաստանում ԶՖԳ-ի գործողությունները կենտրոնացած են հետևյալ առաջնահերթ ոլորտների վրա՝ գյուղական զարգացում և ջրային ռեսուրսների կառավարում, էներգետիկա և էներգաարդյունավետություն և հանրային ֆինանսների կառավարում»,- նշվում է պաշտոնական հաղորդագրության մեջ։ 

Հայաստանում իրականացվող ծրագրերի ֆինանսավորման հնարավոր չարաշահումների վերաբերյալ ուսումնասիրություն կամ տեղեկություն ֆրանսիական կազմակերպության կայքում չկա։ 

Ինչ վերաբերում է Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդին (CCAF), որի մասին ևս հիշատակվում է հոդվածում, ապա նրանց պաշտոնական կայքում նույնպես որևէ տվյալ չկա ֆինանսական չարաշահումների մասին։ Ի դեպ, CCAF-ի խորհրդի անդամներից մեկը Մուրադ Փափազյանն է, որին արգելվել էր Հայաստան մուտք գործել, բայց որոշ ժամանակ անց այդ արգելքը վերացվեց։ 

Հոդվածում տեղադրված առանձնատան լուսանկարը վերցվել է անշարժ գույքի վաճառքի հայտարարություններից, սակայն դարձյալ առանց փաստերի է՝ չեն նշվում Փաշինյանի ենթադրյալ գնած առանձնատան հասցեի մասին տվյալներ։ 

Ինչ վերաբերում է հոդվածի հեղինակին, ապա, ըստ բաց աղբյուրների, Josiane Bernier անունով կանադացի պարուհի կա, և որևէ վստահելի աղբյուր չի հաղորդում, որ նման անունով լրագրող գոյություն ունի։ 

Ֆրանսիական դոմեյնով աղբյուրը անհայտ ծագում ունի

FIP.am-ի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ infofrancaisedujour.fr-ը անհայտ ծագում ունի․ հետևյալ՝ IP 192.250.229.162 հասցեի տակ գործող այս կայքը պատկանում է Psychz Networks փրովայդերին, որը տեղակայված է ԱՄՆ-ում։ Ստացվում է՝ ֆրանսիական դոմեյնով ու ֆրանսերենով կայք՝ ԱՄՆ-ից։ 

Նկատենք՝ ապատեղեկատվություն տարածելու համար նման մարտավարությունը հատուկ է՝ հաստատված լինել աշխարհագրական մի տարածքում, սակայն կեղծիք ու ապատեղեկատվություն տարածել այլ տարածքից։

Այդուհանդերձ, SSL Labs-ի միջոցով մեր հետագա ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ այսպես կոչված ֆրանսիական այս կայքը օգտվում է Let’s Encrypt-ից, որը հնարավորություն կամ սերտիֆիկատ է տալիս զրո գումարով անվտանգ, պաշտպանված դոմեյն ունենալ։ Կարճաժամկետ սերտիֆիկատները 90 օրվա համար են նախատեսված։ 

Արտապատկերումը՝ Let’s Encrypt–ի կայքից:

Ըստ FIP.am-ի ուսումնասիրության, դժվար կարդացվող infofrancaisedujour.fr կայքի սերտիֆիկատը 90 օրվա համար է՝ դոմեյնը վալիդացվել է մայիսի 24-ին և դրա ժամկետը կավարտվի օգոստոսի 22-ին (տե՛ս ներքևի պատկերի նշումը–խմբ․)։

Արտապատկերումը՝ SSL Lab-ի ուսումնասիրությունից:

Let’s Encrypt-ը, ի դեպ, շատ տարածված է սակավ բյուջե ու կարճաժամկետ, հատուկ նպատակով կայքեր ստեղծելու համար։ 

Psychz Networks փրովայդերի մասին

Psychz Networks փրովայդերը ԱՄՆ-ում գործող հոսթինգ մատակարար է, որը հիմնադրվել է 2001 թվականին և գործում է որպես Profuse Solutions, Inc.-ի դուստր ձեռնարկություն: Ընկերությունն առաջարկում է ծառայությունների լայն տեսականի, այդ թվում՝ սերվերներ, համատեղ տեղակայում և ամպային հոսթինգի լուծումներ: Տվյալների կենտրոններ ունի ԱՄՆ մի քանի նահանգներում, Մեծ Բրիտանիայում, Բարսելոնայում, Ամստերդամում, Մոսկվայում, Յոհանեսբուրգում, Տոկիոյում, Սան Պաուլոյում, Սիդնեյում ու Մոսկվայում։

Scamalytics–ի համաձայն, այս փրովայդերը ունի խարդախության ռիսկի 100-ից 42 գնահատական, ինչը այն դասակարգում է որպես միջին ռիսկի ինտերնետ մատակարար: Այս տվյալը ցույց է տալիս, որ այս ինտերնետ մատակարարից եկող վեբ թրաֆիքի 42%-ը խարդախության պոտենցիալ ռիսկ ունի:

Ավելի պատկերավոր․ օրինակ, Մոսկվայից, որտեղ այս փրովայդերն ունի տվյալների կենտրոն, կարող են օգտվել Psychz Networks-ի ծառայություններից, քանի որ այն գաղտնիություն է ապահովում, ու տարածել ապատեղեկատվություն ցանկացած այլ երկրում։ 

Այսպիսով, ֆրանսիական դժվար անվանումով ու դոմեյնով կայքի տեղեկությունը, թե Փաշինյանը առանձնատուն է գնել Մարսելում, կեղծ է։ Հոդվածում չի ներկայացվում որևէ փաստ կամ տվյալ այդ մասին։ Այնտեղ միայն ենթադրություններ են։ Ավելին, կայքը ստեղծվել է ժամանակավոր, կայքի փրովայդերը մի ինտերնետ մատակարար է, որի հեղինակությունը մասնագիտական հարթակների կողմից գնահատվում է կասկածելի։ 

Հասմիկ Համբարձումյան