Հրայր Թովմասյանը դատական իշխանության ղեկավարը չէ

Սահմանադրական դատարանի նախագահ Հրայր Թովմասյանը հունվարի 28-ին 168.am-ի Pressing հաղորդման ժամանակ հայտարարել է, որ ինքը հանդիսանում է դատական իշխանության ղեկավարը։ 

Հաղորդավար Սաթիկ Սեյրանյանի դիտարկմանը, թե նոր իշխանությունը որևէ կերպ չի ցանկանում աշխատել Հրայր Թովմասյանի հետ, վերջինս պատասխանել է. «Իսկ իրենց այդ ո՞ր լիազորության մեջ է գրված, որ իրենք պետք է ուզեն Հրայր Թովմասյանն աշխատի, թե չաշխատի։ Կարող եք հակառակ հարցադրումն անել՝ իսկ Հրայր Թովմասյանն ուզո՞ւմ է, որ իրենք աշխատեն, թե ոչ։ Որովհետև երեք իշխանության ճյուղերից մեկի ղեկավարն ինքն է [Նիկոլ Փաշինյանը-խմբ.], մեկի ղեկավարը՝ ես»։ 

Հարցազրույցում ՍԴ նախագահն անդրադարձել իր շուրջ տեղի ունեցող իրադարձություններին, հարուցված քրեական գործերին: Թովմասյանը նաև հայտարարել է, որ չի պատրաստվում հրաժարվել ՍԴ նախագահի պաշտոնից և «ոչինչ չի կանգնեցնելու իր այս ընտրած ճանապարհից»։ 

Թեև Հրայր Թովմասյանը հայտարարում է, որ ինքը հանդիսանում է իշխանության ճյուղերից մեկի, այս դեպքում՝ դատական իշխանության ղեկավարը, սակայն այս պնդումը չի համապատասխանում իրականությանը։ 

Ինչ է ասում Սահմանադրությունը

Այսպես, Սահմանադրության 4-րդ հոդվածի համաձայն՝ ՀՀ-ում պետական իշխանությունը իրականացվում է Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան՝ օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությունների բաժանման ու հավասարակշռման հիման վրա:

Սահմանադրության 4-րդ գլխի 88-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանվում է, որ օրենսդիր իշխանությունն իրականացնում է Ազգային ժողովը:

6-րդ գլխի 146-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ գործադիր իշխանության բարձրագույն մարմինը կառավարությունն է։ Վերջինս կազմված է վարչապետից, փոխվարչապետներից և նախարարներից: 

Ինչ վերաբերում է դատական իշխանությանը, ապա Սահմանադրությունը չի հստակեցնում, թե որն է այս մարմնի ղեկավարը։ 

Այսպես, 7-րդ գլուխը վերաբերում է դատարաններին և Բարձրագույն դատական խորհրդին: 

Հոդված 162-ի 1-ին մասի համաձայն՝ Հայաստանում արդարադատությունն իրականացնում են միայն դատարանները` Սահմանադրությանը և օրենքներին համապատասխան:

163-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ Հայաստանում գործում են Սահմանադրական դատարանը, Վճռաբեկ դատարանը, վերաքննիչ դատարանները, առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանները, ինչպես նաև վարչական դատարանը:

167-րդ հոդվածի համաձայն՝ սահմանադրական արդարադատությունն իրականացնում է Սահմանադրական դատարանը` ապահովելով Սահմանադրության գերակայությունը:

Ընդ որում՝ արդարադատություն իրականացնելիս Սահմանադրական դատարանն անկախ է և ենթարկվում է միայն Սահմանադրությանը:

171-րդ հոդվածով նշվում է, որ ՀՀ-ում բարձրագույն դատական ատյանը, բացառությամբ սահմանադրական արդարադատության ոլորտի, Վճռաբեկ դատարանն է:

Հայաստանում գոյություն ունի մարմին, որ երաշխավորում է դատարանների և դատավորների անկախությունը: Դա Բարձրագույն դատական խորհուրդն է (ԲԴԽ) որը, ըստ Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի` անկախ պետական մարմին է: 

175-րդ հոդվածով սահմանվում են ԲԴԽ-ի լիազորությունները, ըստ որոնց՝ հենց այս մարմինն է ՀՀ նախագահին առաջարկում դատավորների թեկնածուներին, դատարանների նախագահների և Վճռաբեկ դատարանի պալատների նախագահների թեկնածուներին և այլն:

Փորձագետները ևս հերքում են 

«Փաստերի ստուգման հարթակը» կապ հաստատեց ոլորտի փորձագետների հետ՝ հասկանալու, թե ի վերջո՝ կա՞ մի մարմին, որը իրականացնում է դատական իշխանության ղեկավարի դերը: 

Մասնավորապես, սահմանադրագետ Վարդան Այվազյանը շեշտեց, որ դատական իշխանության ղեկավար հասկացություն գոյություն չունի. «Սահմանադրական դատարանն ատյաններ չունի: Մեր դատական իշխանությունն ունի ճյուղեր՝ ընդհանուր իրավասության, քաղաքացիական, քրեական և վարչական: Այս երեք գործերով դատական իշխանության գլուխը համարվում է վճռաբեկ դատարանի նախագահը, իսկ սահմանադրական արդարադատության հարցերով՝ Սահմանադրական դատարանի նախագահը, այսինքն՝ դրանք, տարբեր ֆունկցիաներ իրականացնելով, երկուսն էլ մտնում են դատական իշխանության մեջ»: 

Ըստ սահմանադրագետի՝ ԲԴԽ-ն դատական իշխանությունը ձևավորող մարմինն է. «Այն վերահսկողության ֆունկցիաներ ունի օրինակ՝ դատարանների, դատավորների նկատմամբ։ Արդարադատության նախարարը կարգապահական վարույթ կարող է հարուցել, ու նման դեպքերում իրենք պետք է քննեն այդ գործերը: Սակայն այն Սահմանադրական դատարանի նկատմամբ վերահսկողություն կատարելու լիազորություն չունի. ԲԴԽ-ն չի կարող դատավորին ասել՝ դու այս վճիռը կայացրու և այլն: ԲԴԽ-ն միայն նրա համար է, որ դատավորների կողմից թույլ տրված խախտումները ֆիքսի, նրանց նկատմամբ ներգործության միջոցներ ձեռնարկի»:

Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամ Գրիգոր Բեքմեզյանն իր հերթին նշեց, որ Սահմանադրական դատարանի նախագահը չի կատարում դատական իշխանության ղեկավարի դերը:  Հղում կատարելով Սահմանադրության 173-րդ, 171-րդ, 167-րդ հոդվածներին՝ նա նշեց, որ Բարձրագույն դատական խորհուրդն է կազմակերպում դատարանների գործունեությունը՝ բացառությամբ ՍԴ-ի։ Բեքմեզյանի խոսքով՝ փաստացի ԲԴԽ-ն է դատական իշխանության ղեկավարը։

«ԲԴԽ-ն ոչ միայն ապահովում է դատարանների անկախությունը, այլև կազմակերպում է դատարանների գործունեությունը, իրականացնում է դատավորների թեկնածուների որակավորման քննությունները, առաջարկում է որոշումներ նախագահին, թե որ դատավորները որտեղ նշանակվեն, դադարեցնում է դատավորների լիազորությունները, այսինքն՝ դատական համակարգի վերահսկողությունը իրականացնում է ԲԴԽ-ն: Այս ամբողջ պրոցեսում Սահմանադրական դատարանը որևէ իրավասություն չունի»,- նշեց ԲԴԽ անդամը՝ հավելելով, որ ՍԴ-ն և ԲԴԽ-ն դատական իշխանության անկախ մարմիններ են և որևէ վերահսկողություն կամ ազդեցություն չունեն միմյանց նկատմամբ։ 

Այսպիսով՝ Սահմանադրական դատարանի նախագահ Հրայր Թովմասյանի հայտարարությունը, թե ինքը դատական իշխանության ղեկավարն է, չի համապատասխանում իրականությանը: 

Լուսինե Ոսկանյան