«Իմ քայլի» հակասահմանադրական փոփոխությունը․ ՍԴ-ն անհնար է շրջանցել

Ազգային ժողովի «Իմ քայլը» խմբակցությունը հունվարի 30-ին ներկայացրել է պատգամավոր Վահագն Հովակիմյանի հեղինակած «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրենքի նախագիծը:

Ազգային ժողովի կայքում տեղադրված նախագիծը սահմանում է Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի քննարկման և ընդունման կարգավորումները: Ըստ այդմ՝ նախատեսվում է Ազգային ժողովին  հնարավորություն տալ առանց Սահմանադրական դատարան դիմելու սահմանադրության փոփոխություններ իրականացնել:

Ըստ նախագծի հիմնավորման՝ սահմանադրական փոփոխությունների դեպքում ՍԴ դիմելու պարտադիր պահանջ Սահմանադրությունում չկա: Նախագիծը լուրջ քննադատությունների ենթարկվեց: Տարբեր շրջանակներում այն որակվեց նաև հակասահմանադրական:

Նշենք, որ ԱԺ նախագահի որոշմամբ փետրվարի 6-ին տեղի կունենա արտահերթ նիստ, որի օրակարգում ներառված է նաև վերոնշյալ նախագիծը։ 

«Փաստերի ստուգման հարթակն» ուսումնասիրել է սահմանադրական օրենքի փոփոխությունները և նախորդ կարգավորումները:

Նախատեսվող Սահմանադրական փոփոխությունները

Վահագն Հովակիմյանի՝ «Ազգային ժողովի կանոնակարգ» սահմանադրական օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին նախագծում նշվում է, որ առկա կարգավորումներով՝ Սահմանադրության փոփոխությունների դեպքում Ազգային ժողովի համար պարտադիր չէ դիմել Սահմանադրական դատարան: Ըստ այդմ, առաջարկվում է օրենքում ավելացնել կետ՝ Սահմանադրության փոփոխություններն իրականացնելու Ազգային ժողովում՝ առանց նախագծերը ՍԴ ուղարկելու:

Նախագծի հիմնավորման մեջ նշվում է, որ սահմանադրական փոփոխությունների իրավակարգավորումները սահմանվում են Սահմանադրության 15-րդ՝ «Սահմանադրության ընդունումը, փոփոխությունը և հանրաքվեն» գլխով: Ըստ դրա՝ Սահմանադրական փոփոխություններ կատարել հնարավոր է երկու ճանապարհով՝ հանրաքվեի միջոցով կամ Ազգային ժողովի ձայների երկու երրորդով:

Մեջբերում է կատարվում նաև Սահմանադրության 168-րդ հոդվածից, որը սահմանում է Սահմանադրական դատարանի լիազորությունները, որի մեջ է մտնում նաև Սահմանադրության փոփոխությունների սահմանադրականությունը որոշելը: Հատուկ անդրադարձ է կատարվում նրան, որ օրենքի այս կետն ավելացվել է Սահմանադրության 2015 թվականի խմբագրությամբ: 

«Ազգային ժողովի կանոնակարգ» գործող օրենքի 86-րդ հոդվածի երկրորդ մասը սահմանում է, որ մինչև Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը երկրորդ ընթերցմամբ և ամբողջությամբ ընդունելը, քվեարկության պետք է դրվի այդ փոփոխությունների հարցով Սահմանադրական դատարան դիմելու մասին որոշման նախագիծը: Որոշման ընդունման պարագայում ԱԺ նախագահն այդ որոշումը սահմանադրական փոփոխությունների հետ միասին ուղարկում է ՍԴ:

Հովակիմյանի առաջարկած փոփոխություններով նախատեսվում է ավելացնել օրենքի 2.1 կետ, որով ՍԴ դիմելու մասին որոշման չընդունվելու դեպքում որոշումը շարունակում է քննարկվել և ընդունվում է ԱԺ-ում: Սահմանադրության փոփոխություններն իրականացվում են երկու եղանակով՝ մի դեպքում հանրաքվեի միջոցով, մյուսում՝ պատգամավորների ձայների առնվազն երկու երրորդով:

Նախագծով հանվում է նաև սահմանադրական փոփոխությունները մեկ շաբաթվա ընթացքում հանրապետության նախագահին ուղարկելու մասին կետը:

Հակասություններ Սահմանադրության հետ

Նախագծի հիմնավորման մեջ նշված է, որ Սահմանադրության 15-րդ գլխում չկա ՍԴ դիմելու միջոցով Սահմանադրության փոփոխությունների սահմանադրականությունը ստուգելու պարտադիր պահանջ:

Նախագծի հեղինակի մեկնաբանությամբ՝ միայն այն փաստը, որ ՍԴ-ին սահմանադրականության ստուգման լիազորություն է տրված, չի նշանակում, որ «այդ լիազորության տիրույթում գտնվող բոլոր իրավակարգավորումները՝ առանց ՍԴ-ի լիազորության իրացման, չեն կարող տեղի ունենալ»: ՍԴ այս լիազորությունները սահմանվում են Սահմանադրության 168-րդ հոդվածի 2-րդ մասով: 

Օրենսդրական փոփոխությունների նախագծում, սակայն, չի նշվում, որ նման պահանջ կա Սահմանադրության 169-րդ հոդվածի 2-րդ մասում: Այն սահմանում է, որ Սահմանադրության 168-րդ հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված դեպքերում  (մինչև Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի, ինչպես նաև հանրաքվեի դրվող իրավական ակտերի նախագծերի ընդունումը որոշում է դրանց համապատասխանությունը Սահմանադրությանը) Սահմանադրական դատարան դիմում է Ազգային ժողովը՝  Սահմանադրության փոփոխությանը, վերպետական միջազգային կազմակերպություններին անդամակցությանը կամ տարածքի փոփոխությանը վերաբերող հարցերով:

Եվ եթե հոդվածի առաջին մասում նշված են այն մարմինները, որոնք սահմանված դեպքերում կարող են դիմել Սահմանադրական դատարան, ապա երկրորդ մասով՝ Ազգային ժողովի դեպքում, ՍԴ դիմելը հայեցողական չէ:

Այսպիսով, «Իմ քայլը» խմբակցության պատգամավորի ներկայացրած օրենսդրական նախագիծը հակասում է Սահմանադրության 169-րդ հոդվածի 2-րդ մասին, որի մասին նախագծի հիմնավորման մեջ հիշատակումներ չկան:

Անի Ավետիսյան