Պաշտոնական հրապարակումներ՝ ոչ լիարժեք թվային տվյալներով. հայկական կոնյակի հետքերով

Արդեն մոտ 2.5 ամիս է, ինչ Հայաստանի կոնյակագործները բախվում են արտահանման դժվարությունների՝ կապված Վրաստանի տարածքով հայկական կոնյակի Ռուսաստան տեղափոխման գործընթացի հետ։ 

Այս ընթացքում առաջացած բարդությունների համատեքստում պետական կառույցները չեն հանրայնացրել արտահանման ամբողջական ժամանակագրական պատկերը արտացոլող թվային տվյալներ, ինչի արդյունքում հնարավոր կլիներ տեսնել ավելի քան 2 ամիս ձգվող խնդրի լիարժեք պատկերն ու հասկանալ իրավիճակը՝ արտահանվող ապրանքի ծավալների, բեռնատար մեքենաների թվի, գործարարների կրած վնասների  և այլնի մասով։

Պաշտոնական հրապարակումներ՝ ոչ լիարժեք  թվային տվյալներով

2025 թ․ հուլիսի 11-ի դրությամբ, ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության պաշտոնական կայքում մայիս-հունիս ամիսների ընթացքում կոնյակի արտահանման թեմայով հրապարակվել է 5 հաղորդագրություն։

• Մայիսի 20-ին նախարար Գևորգ Պապոյանը հանդիպում է ունեցել կոնյակագործության ոլորտի ներկայացուցիչների հետ՝ քննարկելու արտահանման ընթացիկ խնդիրները։
•  Հունիսի 24-ի հրապարակումը վերաբերում է Թբիլիսիում ձեռք բերված պայմանավորվածություններին, համաձայն որոնց՝ Վրաստանի տարածքով հայկական շշալցված կոնյակի արտահանումը պետք է իրականացվի անխոչընդոտ կերպով։
• Նախորդած՝ մայիսի 7-ին հրապարակված երկու հաղորդագրություններում անդրադարձ է կատարվել Հայաստան-Վրաստան տնտեսական համագործակցության կարևորությանը։
• Թեմային առնչվող ամենավերջին՝ հուլիսի 1-ի հրապարակումը անդրադարձել է հայկական կոնյակով բեռնված բեռնատարների՝ Վրաստան-Ռուսաստան սահմանի անխոչընդոտ անցման հարցին։ Խնդրի լիարժեք լուծման մասին  լիարժեք պաշտոնական հավաստում, սակայն, մինչ օրս չկա։     

Նախարար Գևորգ Պապոյանն իր ֆեյսբուքյան էջում մայիսի 1-ից հուլիսի 10-ը կատարել է թեմային առնչվող մեկ տասնյակից ավելի հրապարակում։ Սակայն, միայն մեկ՝ հունիսի 30-ին արված հրապարակման մեջ են ներկայացվել համեմատաբար ամբողջական տվյալներ՝ նշելով, որ հունիսի 1-ից 29-ը վրաց-ռուսական սահմանը հատել է հայկական կոնյակ տեղափոխող 106 բեռնատար։

Արտահանման ամբողջական պատկերը․ ՊԵԿ-ի տվյալներ 

«Փաստերի ստուգման հարթակի» հարցմանն ի պատասխան՝ ՀՀ Պետական եկամուտների կոմիտեն ներկայացրել է 2025 թ․ մայիսից հուլիսի 2-ն ընկած ժամանակահատվածի մաքսային տվյալները։ Քանի որ ՊԵԿ-ը հաշվարկն իրականացնում է 100 տոկոսանոց սպիրտի և հայտարարագրերի (1 հայտարարագրով կարող են բաց թողնվել մեկից ավելի մեքենաներ) ցուցանիշներով, դրանք լիարժեք համադրելի չեն Էկոնոմիկայի նախարարության հրապարակած տվյալների հետ։

Ըստ ՊԵԿ տեղեկատվության՝

• Մայիսին Ռուսաստանի մաքսային մարմնի կողմից հավաստվել է հայկական կոնյակով ձևակերպված 154 հայտարարագրի ավարտ։
• Հունիսին հավաստվել է 110, հուլիսի 1-ից 2-ը՝ 23 հայտարարագրի ավարտ։

Այսինքն՝ ընդհանուր առմամբ հաստատվել է 287 հայտարարագրի ավարտ, ինչը ծավալային առումով կազմում է 1,1 մլն լիտր կոնյակ՝ 100% սպիրտի հաշվարկով (սա նշանակում է, որ եթե, օրինակ, արտահանվել է 40 տոկոսանոց 2․5 լիտր կոնյակ, ապա այս հաշվարկի պարագայում այն հաշվարկվում է որպես 1 լիտր 100 տոկոսանոց խմիչք)։

ՊԵԿ-ի պարզաբանմամբ՝ հայտարարագրի ավարտի հավաստումը նշանակում է, որ ապրանքը արդեն հասել է ՌԴ։ 

Միևնույն ժամանակ, նույն ժամանակահատվածում Հայաստանից ելքագրված ևս 219 (մայիսին՝ 15, հունիսին՝ 192, հուլիսի 1-ից 2-ը՝ 12) հայտարարագրի մասով (829,343 լիտր)  ՌԴ մաքսային մարմինների կողմից հայտարարագրի ավարտի հավաստում (ՌԴ հասնելու փաստի արձանագրում) դեռևս առկա չէ։  

Այսպիսով, մայիսի 1-ից հուլիսի 2-ն ընկած ժամանակահատվածում ՀՀ-ից ելքագրվել է կոնյակի 506 հայտարարագիր, որից 287-ի դեպքում ապրանքը հասել է ՌԴ, իսկ 219-ի դեպքում՝ ոչ։

Ի՞նչ վնասներ են կրում կոնյակագործները

Մինչ Հայաստանի ու Վրաստանի պաշտոնյաները քննարկում են ստեղծված իրավիճակի կարգավորման տարբերակները, գործարարները շարունակում են կրել ֆինանսական կորուստներ։

«Արկոն Թրեյդ» ընկերության տնօրեն Սուրեն Սարգսյանի խոսքով՝ վերոնշյալ խնդիրների պատճառով մեկ բեռնատարի համար սահմանին կանգնած յուրաքանչյուր օրվա դիմաց  գործարարը կրում է մոտ 100 ԱՄՆ դոլարի վնաս։ Ընկերության մեկ բեռնատարն, օրինակ,  ստիպված է եղել 44 օր սպասել սահմանին, ինչի հետևանքով միայն այդ մեքենայի վնասը կազմել է 4․400 դոլար։

Գործարարի խոսքով, խնդրի առաջացումից մինչ օրս ընկերությունը նախնական հաշվարկներով կրել է 40․200 դոլարի վնաս։

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ ներկայումս կազմակերպության 5 մեքենաներ 21-րդ օրն է, սպասում են սահմանը հատելու թույլտվության իրենց հերթին, այս թիվն առաջիկայում կշարունակի աճել։

Այսպիսով, հայկական կոնյակի արտահանման խոչընդոտները խնդրի առաջացումից 2․5 ամիս անց դեռևս լիարժեք լուծված չեն, ինչը կարող է ոչ միայն մեծածավալ ֆինանսական խնդիրներ առաջացնել գործարարների համար, այլև լուրջ հարված հասցնել կոնյակագործության ոլորտին և Հայաստանի՝ որպես ալկոհոլային արտադրանքի հուսալի մատակարարի՝ միջազգային հեղինակությանը։

Գայանե Մարկոսյան

[easy-social-share buttons="facebook,twitter,vk,telegram" counters=1 style="icon" point_type="simple"]