Զվարթնոց-Երևան երկաթգծի ուրվականը

Դեռ 2011 թվականի նոյեմբերի 3-ին կառավարության նիստում ընդունվել է «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանի, հարակից տարածքում միջազգային լոգիստիկ կենտրոնի և ազատ տնտեսական գոտու մոտեցման տրանսպորտային ենթակառուցվածքների ռազմավարական ծրագիրը։ Դրանով հիմնավորվել է երկաթուղային գծի կառուցման անհրաժեշտությունը, ինչպես նաև նշվել է ֆինանսական աղբյուրը։

2012 թվականի մայիսի 4-ին ՀՀ տրանսպորտի և կապի նախարարության, «Հարավկովկասյան երկաթուղիներ» ընկերության և «Արմենիա միջազգային օդանավակայաններ» ընկերության միջև ստորագրվել է եռակողմ հուշագիր` «Զվարթնոց» օդանավակայանն ու Երևանի մետրոպոլիտենն իրար կապող երկաթգծի կառուցման մասին։

Ծրագրի իրականացումը հնարավորություն էր տալու «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանի ուղևորատար տերմինալը երկաթուղային գծով միացնելու մետրոպոլիտենի «Չարբախ» կայարանին, իսկ բեռնային տերմինալը՝ երկաթուղու «Կարմիր բլուր» կայարանին:

Երկաթուղու երկարությունը պետք է կազմեր մոտ 7,8 կմ, որից 5.35 կիլոմետրը նոր կառուցվող հատված է: Ծրագրով նախատեսվում էր նաև 810 մետր երկարությամբ թունելի կառուցում: Ընդհանուր շինարարությունը պետք է տևեր մեկ տարի և ավարտվեր 2013 թվականին։

Երկաթգծի անհրաժեշտությունը

«Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանի նոր ուղևորատար տերմինալի շինարարության ավարտից հետո նախատեսվում էր, որ տարեկան 1,6 մլն ուղևորի փոխարեն նոր մասնաշենքը կկարողանա սպասարկել մոտավորապես 3 մլն ուղևորի:

«Նման ուղևորաշրջանառության և բեռնաշրջանառության առկայության պարագայում, ինչպես նաև հաշվի առնելով «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանը Երևանի շրջանցիկ ճանապարհների միջոցով հանրապետության մայրուղիներին և «Հյուսիս-Հարավ» ավտոճանապարհային միջանցքին միացնելու անհրաժեշտությունը, նոր երկաթգծի և մայրուղու կառուցման նպատակահարմարությունն ակնհայտ է», — նշված է ծրագրում։

2011 թվականին կառավարությունը կանխատեսում էր, որ Հայաստանի ՀՆԱ-ն 2012-2013թթ. կվերադառնա նույն ցուցանիշին, ինչ 2007 թվականին, որն ըստ ենթադրության կհամընկնի «Զվարթնոց»-ում միջազգային լոգիստիկ կենտրոնի բացման ժամկետի հետ:

«Կենտրոնի վերջնական զարգացման փուլում բեռների տարեկան ծավալն ապագայում գնահատվել է տարեկան մոտավորապես 0,525 մլն տոննա: Ի լրումն բեռնարկղերի տերմինալի, նախնական ենթադրվող պոտենցիալ ծավալը գնահատվել է տարեկան մոտ 0,450 մլն տոննա», — նշված է ծրագրում։

Ֆինանսական աղբյուրը

Դեպի «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայան նոր ավտոմայրուղու և երկաթգծի շինարարությունը նախատեսվում էր իրականացնել պետություն-մասնավոր համագործակցության միջոցների հաշվին: Նախագծերի իրականացման հիմնական շահառուներն են «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանի կոնցեսիոները, «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ՓԲԸ-ն, լոգիստիկ կենտրոնի շահագործող օպերատորը և այլն:

Իրականություն

Սովորաբար չիրականացած ծրագրի մասին խոսելիս՝ պետական կառույցները հայտնում են, որ վերջինս գտնվում է «նախագծա-նախահաշվարկային» փուլում։ Այս ծրագրի մասին Տրանսպորտի, կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարությանը հասցեագրված մեր հարցման պատասխանում, սակայն, վերջինս հայտնեց, որ նախարարությունում ծրագրի նախագծա-նախահաշվարկային փաստաթղթեր առկա չեն:

Նկատենք, որ նախարարության կայքում տեղադրված տեղեկության համաձայն՝ երկաթգծի կառուցման և վերակառուցման նախագծա-նախահաշվարկային փաստաթղթերի մշակումը իրականացրել է «Տրանսնախագիծ» ՓԲԸ-ն:

Ավելին, բաց աղբյուրներից մեզ հասանելի դարձավ նախատեսվող երկաթուղային գծի սխեմատիկ ծրագիրը։

Ինչպես նաև ըստ 2011թ․-ին կազմված ռազմավարական ծրագրում տեղ գտած հաշվարկների՝ երկաթգծի կառուցման արժեքը, առանց հաշվի առնելու օտարման համար անհրաժեշտ գումարը, պետք է կազմեր շուրջ 5 մլն ԱՄՆ դոլար։

Եվ չնայած նրան, որ 2011թ․-ին Տրանսպորտի նախարարության համար «նոր երկաթգծի կառուցման նպատակահարմարությունն ակնհայտ էր», այնուամենայնիվ կարող ենք փաստել, որ տարիներ շարունակ այս ակնհայտ անհրաժեշտ ծրագրի իրականացման համար նախարարությունը քայլեր չի ձեռնարկել և փաստացի նույնիսկ չի տիրապետում ծրագրի նախագծա-նախահաշվարկային փաստաթղթերին։

Հավելենք, որ Տրանսպորտի նախարարությունը 2013 թվականի նախագահական ընտրությունների նախաշեմին հայտարարեց, որ  առաջիկա 1-2 ամիսների ընթացքում Հայաստանում ավտոբուսի արտադրության գործարան է հիմնվելու։ Այս ծրագիրը ևս չի իրագործվել։

Ռաֆայել Աֆրիկյան